Η οδοντική ευαισθησία είναι η ενόχληση που μπορεί να εμφανίζεται σ’ένα ή περισσότερα δόντια και προκαλείται από ζεστά, κρύα, γλυκά, ξινά φαγητά ή ποτά ή και ακόμα με την εισπνοή κρύου αέρα.

Ο πόνος μπορεί να είναι οξύς, ξαφνικός και να δίνει την αίσθηση ότι το ερέθισμα χτυπάει απευθείας μέσα στο νεύρο του δοντιού.
Τι προκαλεί την οδοντική ευαισθησία;

Το δόντι αποτελείται από μύλη (αδαμαντίνη και οδοντίνη) και κάτω από τα ούλα, ρίζα (οστεΐνη και οδοντίνη, που περιβάλλουν τον πολφό – αγγεία και νεύρα του δοντιού). Μέσα στην οδοντίνη βρίσκονται οδοντινοσωληνάρια που συνδέουν το εσωτερικό με το εξωτερικό του δοντιού και περιέχουν υγρό που μεταφέρει τα εξωτερικά ερεθίσματα στο δόντι. Άμεση επαφή με κρύο, ζεστό, γλυκό, ξινό προκαλεί μετακίνηση του υγρού και μεταφράζεται απ’το δόντι ως πόνος.
Η καταστροφή των εξωτερικής στοιβάδας της αδαμαντίνης της μύλης ή η υφίζηση των ούλων αποκαλύπτει την οδοντίνη της μύλης ή της ρίζας αντίστοιχα και αφήνει εκτεθειμένα τα οδοντινοσωληνάρια στα εξωτερικά ερεθίσματα.

Αυτή μπορεί να οφείλεται σε αίτια:

α. Μηχανικά
Η χρήση πολύ σκληρής οδοντόβουρτσας ή λανθασμένης τεχνικής βουρτσίσματος, καθώς επίσης και το σφίξιμο ή τρίψιμο των δοντιών μπορεί να προκαλέσει απόσπαση, λόγω του ότι τα πρίσματα της αδαμαντίνης κοντά στον αυχένα του δοντιού είναι λιγότερο καλά προσανατολισμένα. Ο αυχένας του δοντιού (το σημείο δηλαδή που ενώνεται η μύλη με τη ρίζα του δοντιού) λειτουργεί και ως υπομόχλιο, οπότε αυτή η μικροκίνηση που γίνεται διευκολύνει την απόσπαση της αυχενικής αδαμαντίνης.

β. Χημικά
Η συχνή κατανάλωση πολύ ξινών φαγητών ή ποτών (λεμόνι , γρέιπφρουτ, πορτοκάλι, ωμά και άγουρα φρούτα, ντομάτες, τουρσί, αναψυκτικά με ανθρακικό -σόδα, sprite, coca cola κλπ, η μακροχρόνια χρήση κάποιων στοματοπλυμάτων, διάφορα λευκαντικά ή οδοντόπαστες με μαγειρική σόδα και υπεροξείδιο του υδρογόνου διαβρώνουν την αδαμαντίνη, οπότε τα γλυκά και θερμικά ερεθίσματα φτάνουν απευθείας στην οδοντίνη και προκαλούν μετακίνηση του υγρού μέσα στα οδοντινοσωληνάρια.

γ. Συνδυασμός των παραπάνω

Αίτια που μπορεί να προκαλέσουν ευαισθησία λόγω αποκάλυψης της ρίζας του δοντιού μπορεί εκτός από τα παραπάνω να είναι και:
    1. Τερηδόνα κοντά στα ούλα
    2. Υποχώρηση των ούλων λόγω υφίζησης ή λόγω περιοδοντικής νόσου
    3. Κάταγμα δοντιού

Διάφορα άλλα ιατρογενή αίτια μπορεί να ευθύνονται για την πρόκληση οδοντικής ευαισθησίας όπως:

    1. Ο καθαρισμός των δοντιών ή η απόξεση των ριζών για τη θεραπεία ουλίτιδας ή περιοδοντίτιδας αντίστοιχα
    2. Πρόσφατη έμφραξη ή προσθετική αποκατάσταση (τοποθέτηση θήκης)
    3. Λεύκανση

Θεραπεία: Πώς μειώνεται η οδοντική ευαισθησία;

  Η οδοντική ευαισθησία, που εμφανίζεται μετά από επίσκεψη σε οδοντίατρο, είναι παροδική και υποχωρεί αυτόματα το αργότερο μετά από 4-6 εβδομάδες.  Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη η καλή στοματική υγιεινή με μαλακή οδοντόβουρτσα γενικώς και η αποφυγή θερμικών και χημικών ερεθισμάτων, που προκαλούν πόνο, τουλάχιστον μέχρι να υποχωρήσει η ευαισθησία. Όταν δεν υπάρχει κάτι άλλο παθολογικό, η οδοντική ευαισθησία αποκαθίσταται με τη χρήση προϊόντων για την απευαισθητοποίηση της εκτεθειμένης οδοντίνης, που περιέχουν άλατα τα οποία φράσσουν τα οδοντινοσωληνάρια, οπότε μπλοκάρουν τη μετακίνηση του οδοντικού υγρού, ανεξαρτητοποιώντας ουσιαστικά τον πολφό από τα εξωτερικά ερεθίσματα.  Εάν η ευαισθησία επιμείνει μετά τη θεραπεία 2 εβδομάδων με οδοντόπαστα, διάλυμα και γέλη απευαισθητοποίησης, μπορεί να είναι απαραίτητη η εφαρμογή από τον οδοντίατρο κάποιου αποφρακτικού των οδοντινοσωληναρίων, απευθείας στη ρίζα ή κατάλληλου φθοριούχου βερνικιού ή ακόμα και κάλυψη των εκτεθειμένων σημείων με κατάλληλο εμφρακτικό υλικό αποκατάστασης. 

Γενικά, όταν είναι παθολογική (δηλαδή οφείλεται σε τερηδόνα, ουλίτιδα, κάταγμα ή οφείλεται σε βρυγμό) η μείωσή της απαιτεί τη θεραπεία της παθολογικής οντότητας και την προστασία από περαιτέρω καταστροφή (πρόληψη, αποφυγή βρυγμού, χρήση συγκλεισιακού νάρθηκα). Τέλος, ριζική λύση, εάν η πολφίτιδα είναι μη αναστρέψιμη, αποτελεί η ενδοδοντική θεραπεία. Σε περίπτωση εκτεταμένης αποκάλυψης της οδοντικής ρίζας (υφίζηση) θέση έχουν και οι αναπλαστικές τεχνικές του περιοδοντίου όπως η μυλική μετατόπιση και το μόσχευμα συνδετικού ιστού (connective tissue graft) για τη βελτίωση της αισθητικής αλλά και για την εξάλειψη της οδοντικής ευαισθησίας που εμποδίζουν τον ασθενή να κάνει σωστή στοματική υγιεινή.